In de Podcastreeks Groen en Grijs brengt architectura.be een beloftevolle jonge architect in contact met een minder jonge rot in het vak om over architectuur in het algemeen en het beroep van architect in de 21ste-eeuw in het bijzonder te praten. In deze aflevering hoor je ‘jongeling’ Thomas Roelandts van Marge Architecten in gesprek met ervaren rot Luc Vanhout van Architects in Motion.

In zijn antwoorden biedt Luc Vanhout een duidelijk beeld op wat voor hem architectuur moet zijn en vooral hoe hij de taak van een architect ziet in een snel evoluerende en complexe bouwwereld.

Groen & Grijs, met Luc Vanhout (AIM) en Thomas Roelandts (Marge Architecten)

Luc Vanhout laat als architect in z’n zieltje kijken!

In de Podcastreeks Groen en Grijs brengt architectura.be een beloftevolle jonge architect in contact met een minder jonge rot in het vak om over architectuur in het algemeen en het beroep van architect in de 21ste-eeuw in het bijzonder te praten. In deze aflevering hoor je ‘jongeling’ Thomas Roelandts van Marge Architecten in gesprek met ervaren rot Luc Vanhout van Architects in Motion.

In zijn antwoorden biedt Luc Vanhout een duidelijk beeld op wat voor hem architectuur moet zijn en vooral hoe hij de taak van een architect ziet in een snel evoluerende en complexe bouwwereld.

Luc Vanhout laat als architect in z’n zieltje kijken!

Het ontwerp voor de nieuwe welzijnscampus Geel in opdracht van CAW De Kempen stelde AIM voor enkele uitdagingen van uiteenlopende aard. Enerzijds leunt de qua oppervlakte beperkte projectsite aan bij het masterplan Wijdbosch waarin ruimte werd voorzien voor binnenstedelijk wonen, autoluwe buurtpleinen en groen. Ontsluiting, doorwaadbaarheid, scheiden en/of combineren van traag en snel verkeer waren in deze context sleutelbegrippen en aandachtspunten. Anderzijds was er het aanzienlijke programma van eisen en de beperkte ruimte gekoppeld aan de specifieke inplanting en bouwvoorschriften.

Net zoals voor de campus in Turnhout, waar AIM ook voor tekende, werd een intensieve samenwerking tot stand gebracht tussen CAW De Kempen en het lokale OCMW hoewel in de Geelse situatie de diensten fysiek gescheiden blijven: het OCMW is gehuisvest in het recent gebouwde, aanpalende gebouw aan de Diestseweg. Door de krachten van beide organisaties te bundelen, zal de dienstverlening in de ruimere regio van Geel worden geoptimaliseerd. Deze samenwerking is uniek in Vlaanderen en vereist een bijzondere aanpak. 

De op het eerste gezicht contradictorische vereisten qua programma en organisatie - openheid/huiselijkheid, toegankelijkheid/privacy, werken/verblijven - werden door AIM aangewend als opportuniteiten om het programma van eisen en de beschikbare oppervlakte en de circulatiestromen diepgaand te analyseren.

Het nieuwe gebouw wordt ingebed in een bestaand binnengebied dat via de Diestseweg bereikbaar is voor fietsers en voetgangers en via de Eikevelden voor autoverkeer. De auto’s die via de Diestseweg de projectzone kunnen bereiken, worden meteen afgeleid naar een parkeerzone dat bij het gebouw van het OCMW behoort. Een verbindingsweg voor fietsers en voetgangers aan de westzijde van het perceel verbindt de parkeerzone met het ‘sociaal plein’ aan de noordoostzijde van het gebouw. Omdat deze weg desgevallend ook als brandweg dienst moet doen, werd het 2 meter brede klinkerpad verbreed met een versterkte grasstrook om aan de verplichte breedte van 4 meter te komen. Het sociaal plein werd op vraag van de stad Geel en CAW ter discussie voorgelegd en door alle partijen als een extra troef aanvaard. Het werd in het definitief ontwerp weerhouden en het vormt een organisatorisch knooppunt dat het nieuwe project ontsluit en verbindt met het achterliggende verkavelingsproject zodat de doorwaadbaarheid van het geheel geoptimaliseerd wordt. Via Eikevelden, een zijstraat van de Diestseweg, kan je dit plein met enkele parkeerplaatsen bereiken. Ook de ondergrondse parking van het nieuwe CAW-gebouw, met plaats voor 20 wagens, wordt langs dezelfde weg ontsloten.

Architectuur op basis van contradicties

Het bijzondere stedenbouwkundig verweven karakter van het perceel, feitelijk gelegen in de tuinstrook van de naastliggende bebouwing, en het aanzienlijk te verwezenlijken programma vroegen om een doordachte en duurzame voorafgaandelijke analyse m.b.t. de leefbaarheid van de binnenverkaveling die op zijn beurt rekening hield met o.a. de bidirectionele inkijk, de bezonning, de schaduw, het daglicht en de optimale schikking van functies en gebruikspatronen. Tenslotte heeft het gebouw een uitgesproken gemeenschapsfunctie en zal het een aanzienlijke bijdrage leveren aan de functionaliteit van de stad. Analoog met de CAW-campus in Turnhout werd de gebruiker (zowel intern als extern) daarom in dit vooronderzoek centraal gesteld. 

Een eerste belangrijk ontwerpprincipe daarbij is de wens de dense bebouwing van de onmiddellijke omgeving van het perceel niet extra te belasten. Het gebouw mocht in geen geval een optische barrière vormen, daarom werd geopteerd om niet op de perceelsgrens te bouwen en de vooropgestelde kroonlijsthoogte van 7 m aanzienlijk naar beneden aan te passen tot 4,5 m. De nok werd evenwijdig aan de perceelsgrenzen ontworpen zodat de impact van het volume ten opzichte van de omgeving gereduceerd wordt. Eenvoud in vorm en materiaalgebruik werd als tweede principe gedefinieerd. Voor het volume, dat refereert aan de typologie van een archetypische schuur, werden drie gevelmaterialen gebruikt: leien, glas en aluminium. Hoewel het gebouw behoorlijk groot is, zorgt deze eenheid in materiaal voor een visuele afslanking van het volume. De lange geveldelen en de dakvlakken worden bekleed met dezelfde grijze ruitvormige leien en refereren aan een geschubde, beschermende huid, een schild dat de privacy van de klanten en de dienstverlening waarborgt. Om dezelfde reden werd de inplanting van de ramen in de lange gevels zorgvuldig bestudeerd en het aantal ramen beperkt gehouden. De twee kopgevels zijn ongeveer twee meter terugspringend – in de lichte, niet dragende gevelmaterialen glas en aluminium – ontworpen en de retourgevels worden eveneens bekleed met dezelfde leien. Dit ontwerpdetail versterkt subtiel het schildidee: de huid staat als het ware op zich.

Archetypische schuur

De inkom bevindt zich op de verbindingsweg voor traag verkeer aan de linkerzijde van het gebouw. Vlakbij, aan de overzijde van de inkom, ontwierp AIM een langgerekte fietsenstalling als buffer naar de naastliggende tuinen. De inkomzone is op het vlak van circulatie en functionaliteit het hart van het gebouw.  De circulatiestromen en de verschillende gebruiksscenario’s werden aan de hand van een organogram grondig bestudeerd; het volledige gebouw wordt bediend met één lift en twee trappenhuizen. Dat laatste was uiteraard ook een vereiste van de brandweer.  

Rechtover de inkomsas, in de foyer, word je aan de balie ontvangen. Mensen die op gesprek komen bij een CAW-medewerker kunnen plaatsnemen in de wachtzone rechts naast de balie of worden begeleid naar de zithoek in de zone waar de spreekruimtes en vergaderruimtes gecentraliseerd zijn. Deze zone bevindt zich in de rechter gebouwhelft op het gelijkvloers. Aan de zijde van het sociaal plein werd een polyvalente ontmoetingsruimte ontworpen. Deze kan vrij – door het CAW of OCMW – of receptief gebruikt worden. 

Rechtstreeks aansluitend aan de foyer en de wachtruimte bevindt zich de kantoorruimte annex gespreksruimte voor JAC, het centrum voor jongerenwerking binnen CAW. Om de flexibiliteit en de anonimiteit van de werking te garanderen, is er een aparte toegang voorzien via het trappenhuis dat aanleunt aan het centrum. Tot slot vervolledigen de nodige sanitaire voorzieningen (toiletten, doucheruimtes, wasplaats) het te bouwen programma van het gelijkvloers. 

Anonieme flexibiliteit

Aan de pleinzijde op de eerste verdieping bevinden zich de backofficekantoren van het CAW met enkele kleinere gespreks-/vergaderruimtes. De andere ruimte van de verdieping is toegewezen aan twaalf kamers voor tijdelijke opvang. Ze zijn opgesplitst in twee leefgroepen van zes kamers, gescheiden door het trappenhuis. Per zes kamers zijn er een kleine kitchenette, een zithoek en een eettafel voorzien. Elke kamer beschikt over een sanitaire cel, een klein keukenelement en een tafelbureautje. Per leefgroep zijn er twee keer twee kamers die gekoppeld kunnen worden tot een studio. 

Op de tweede verdieping – onder het hellend dak - zijn er enerzijds, aan de pleinkant, drie grotere vergaderzalen voorzien en anderzijds, aan de straatzijde, twee groepen van drie kamers voor tijdelijke opvang, volgens hetzelfde principe als deze op de eerste verdieping. Per drie kamers is er een zit- en eethoek en een wasberging. 

AIM bewijst met het ontwerp voor het Centrum Algemeen Welzijn Geel dat complexe ontwerpopdrachten kunnen leiden tot schijnbaar eenvoudige oplossingen. Onderliggend aan die oplossing ligt een secure en diepgaande voorafgaandelijke studie die de gelaagdheid op vlak van stedenbouw, toegankelijkheid, organisatie, materiaalgebruik, volume, … ontrafelt. De horizontale structuur waarbinnen Architects in Motion werkt is ideaal om deze complexiteit te kneden tot waardevolle architectuur die opvalt door z’n uitgekiende en serene vormgeving. 

Waardevolle sereniteit

De bouw van de “Welzijnscampus Geel” is van start gegaan
Het ontwerp voor de nieuwe welzijnscampus Geel in opdracht van CAW De Kempen stelde AIM voor enkele uitdagingen van uiteenlopende aard. Enerzijds leunt de qua oppervlakte beperkte projectsite aan bij het masterplan Wijdbosch waarin ruimte werd voorzien voor binnenstedelijk wonen, autoluwe buurtpleinen en groen. Ontsluiting, doorwaadbaarheid, scheiden en/of combineren van traag en snel verkeer waren in deze context sleutelbegrippen en aandachtspunten. Anderzijds was er het aanzienlijke programma van eisen en de beperkte ruimte gekoppeld aan de specifieke inplanting en bouwvoorschriften.

‘Ware architectuur ontstaat alleen daar waar de mens centraal staat.’