De laatste decennia zien we echter dat toonaangevende architecten interesse tonen in het ontwerpen van kmo-gebouwen en laten ook het aspect venustas uit de triade in de specifieke typologie binnensijpelen, een evolutie die ook de vakpers niet ontgaat. En dat werkt uitnodigend: bedrijfsleiders/opdrachtgevers zien het dynamische karakter en de identiteit van het bedrijf graag vertaald in het kmo-gebouw waarin het is gevestigd.

Architect Bart Janssens van Architects in Motion (AIM) ontwierp voor Tom Fransen, bestuurder van CS Raamconstructies uit Oud-Turnhout een nieuw kantoorgebouw annex industriehal en bewees met het resultaat dat de architectuurtheorie van Vitruvius ook in bedrijfsgebouwen actueler is dan ooit.

Tom Fransen – gedelegeerd bestuurder van de overkoepelende holding Fransen group waar CS Raamconstructies deel van uitmaakt en in 2019 verkozen tot Jonge Vlaamse aannemer van het jaar.

Het bestaande gebouw van de Fransen group – waarin onder meer de zusterbedrijven Fransen Bouwonderneming en FST Funderingstechniek ondergebracht zijn - dicht bij de Turnhoutse ring gelegen, was vroeger reeds ‘opgetopt’. Naast dat gebouw bevindt zich een stuk industriegrond met serrebouw. Tom Fransen kon een gedeelte van die grond met de serres verwerven om de nieuwe vestiging van CS Raamconstructies – voorheen gevestigd in Weelde – te bouwen. Het gebouw bevat een nieuwe fabriek en een kantoorgebouw.

In het werk van Bart Janssens tekenen zich enkele constanten af die verder gaan dan esthetische waarde en kwalitatieve architectuur. Zo steekt hij zijn voorliefde voor de brutalistische Braziliaanse betonarchitectuur van bijvoorbeeld João Batista Vilanova Artigas of Oscar Niemeyer als inspiratiebron niet onder stoelen of banken. Een tweede constante is de zoektocht naar de eigenheid van de plek, ook al is deze een kmo-zone aan de rand van de stad. Het vraagt misschien meer architecturale moed om deze te vertalen in een hedendaags gebouw dan een open, braakliggend terrein aan de rand van een natuurgebied waar die identiteit zicht- en voelbaarder is. Als bijkomend specifiek ontwerpcanvas voor dit project vond hij in een van de activiteiten van de opdrachtgever – glas- en raamconstructeur – een inspiratiebron om vooral de gevels vorm te geven.

Ongetwijfeld zijn de activiteiten en de visie van de opdrachtgever zeker een inspiratiebron geweest. Tom Fransen weet als geen ander dat een Vlaams bouwbedrijf zich moet diversifiëren door doorgedreven specialisatie. Met CS Raamconstructies mikt hij op de niet evidente markt van grote(re), technisch moeilijke en gewaagde projecten, zowel met raamconstructies in aluminium als in staal. Het bedrijf beschikt daarom over een inhouse engineeringsdienst en een eigen productie- en plaatsingseenheid. Het is de enige manier om de nodige techniciteit en kwaliteit te kunnen leveren voor steeds complexere gebouwen. Building Information Modelling (BIM) helpt hen daarbij om in de voorbereidingsfase virtueel al te kunnen inspelen op de mogelijke moeilijkheden.

Deze eigentijdse en robuuste bedrijfsvisie wou Tom Fransen ook vertaald zien in het ontwerp. AIM speelde daar perfect op in.

Het balkvolume waarin de extra verdieping op het bestaande bedrijfsgebouw geïntegreerd werd, vond de ontwerper een voldoende krachtig visuele en architecturale referentie om deze in het nieuwe gebouw nog prominenter en vormelijk zuiverder te herhalen. Het element wordt gematerialiseerd in een 46 meter lange en 14 meter diepe stalen bouwvolume dat zwevend wordt geplaatst op 9 betonnen dragende V-vormige betonelementen. De stalen structuur wordt bekleed met gevelelementen uit Equitone natura vezelcementplaat.  De V-vormige betonnen draagelementen zijn meteen een speelse knipoog naar Hospital da Lagoa en Wohnhochhaus am Hansaviertel, beide projecten van Oscar Niemeyer. Door de glazen gevelbekleding los van de betonnen draagelementen te ontwerpen wil architect Janssens extra benadrukken dat de majestueuze V-vormige dragers – die in een waterpartij staan – niet enkel een decoratieve maar vooral ook een structurele functie hebben. Ze dragen het balkvolume autonoom.

De duplexverdieping onder de balk wordt onafhankelijk gedragen door een secundaire, eveneens duidelijk afleesbare stalen structuur. De door de balk gecreëerde oversteek doet dienst als zonwering tijdens de zomermaanden.

Het gebouw is bereikbaar via een bruggetje dat geplaatst wordt over de waterpartij waarin de betonnen V-vormige elementen rusten. Net voor je de inkomhal betreedt, biedt de ruimte tussen de betonnen elementen en de glazen gevel vooral bij zonnig weer een geweldig perspectief. De grootse ritmiek van de elementen wordt geaccentueerd door de schaduwen die zich aftekenen tegen de vloer en de gevel. De inkomhal met open draaitrap naar de duplex heeft een dubbele hoogte. Het gebouw is deels onderkelderd. Tegen de scheidingswand tussen het kantoorgebouw en de industriehal is de keldertrap voorzien in een aparte, afgesloten traphal die deel uitmaakt van de sanitaire kern. In de kelder bevinden zich naast archief- en technische ruimtes ook de lockers, een doucheruimte en een serverruimte.

Links naast de inkomhal bevinden zich commerciële ruimtes zoals de showroom, administratie met backoffice en een drietal vergaderzalen. Rechts vinden we een klein landschapskantoor met drie aparte kantoorboxen en een coffee corner.

De volledige duplexverdieping is als kantoorruimte ingericht; een groot en een klein landschapskantoor afgewisseld met verschillende kantoorboxen van diverse groottes. Aan de linkerzijde van de open circulatieruimte kan je in een kitchenette verpozen.

Om de structurele hegemonie van het balkvolume te vrijwaren kan je het naast met een lift ook via een aparte, afgesloten trap bereiken. Ook qua indeling, esthetiek en ruimtelijke beleving is het balkvolume totaal anders ontworpen dan de onderliggende duplexverdiepingen. Het volumespel in de gevel van het balkvolume – namelijk open delen afgewisseld met halfopen gevelelementen in strekmetaal – zet zich ook driedimensionaal door in de afwisseling van bebouwde volumes annex overdekt terras met open, niet overdekte dakterrassen/daktuintjes. Deze specifieke en fijn uitgekiende functionele en ruimtelijke logica wordt doorgetrokken zowel in de doorsnede, de gevel als in het plan.    

In het balkvolume bevinden zich nog extra kantoor- en vergaderruimtes met een aparte kitchenette en balie. De absolute ‘place to be’ is echter de lunchruimte met bar, keukenberging en 200 m2 grote lounge. Deze personeelsruimte sluit naadloos aan bij twee van de drie daktuintjes en vormt het kloppend hart van het kantoorgebouw. Tom Fransen wil deze ruimtes ook ter beschikking stellen voor sectorgebonden activiteiten zoals recepties, workshops, vergaderingen, bijeenkomsten; hij denkt dan vooral aan organisaties zoals VOKA, Confederatie Bouw, ...

De zijgevels van de balk zijn redelijk gesloten ontworpen om de focus op de transparantie van de voorgevel van het volume te vergroten. De linkerzijde van het balkvolume springt uit ten opzichte van de achterliggende industriehal. Ook deze ontwerpingreep geeft het balkvolume een extra definitie.

Het kantoorgedeelte is van de loods afgeschermd met een betonnen brandwand. Verspreid op het nieuwe perceel worden extra parkeerruimtes en groenzones met aandacht voor infiltratie van regenwater ingetekend. De totaliteit van kantoorgebouw en industriehal is op een vierkant grid van 6 x 6 m ontworpen.

In de loods worden deels geautomatiseerde assemblagelijnen ondergebracht. Fransen wou de verschillende bedrijfsunits van CS Raamconstructies die nu verspreid actief zijn, samenbrengen in een state of the art-kantoorgebouw annex bedrijfshal.

Architect Bart Janssens levert met dit ontwerp een knap staaltje van de Vitruvius-triade af. Het structurele aspect (firmitas) vind je duidelijk terug in alle onderdelen van het ontwerp. De volgorde van ontwerpen, de structurele logica van de verschillende onderdelen – terugspringend gelijkvloers en zelfdragende duplexverdieping, het door de betonnen V-vormige elementen volledig autonoom gedragen en functionerend balkvolume en de strikte scheiding van het kantoor- en industriegebouw – bleken tijdens de werffase ook volledig onafhankelijk praktisch uitvoerbaar. Het balkvolume lijkt boven de duplex te zweven.

De bouwergonomische visie (utilitas) m.b.t. de logische invulling en het op elkaar afstemmen van de verschillende diensten en functies is duidelijk afleesbaar van zowel plan, gevels als volume. En over de venustas van dit project valt zeker niet te twijfelen. Het gebouw is ondanks de verschillende esthetische elementen een mooi harmonieus geheel. De generositeit van het ontwerp vertaalt zich in zowel de grootse ingrepen – V-kolommen en balkvolume, als in de details – waterpartij, strekmetaal, afwisseling materialen etc.

Deze drie aspecten van de architectuur zetten het gebouw als belangrijkste vertaling van de bedrijfscultuur van de opdrachtgever in de vitrine. Tel daar nog de doorgedreven duurzaamheidsgedachte bij en je kan spreken van een gebouw dat klaar is voor de toekomst! 

CS Raamconstructies neemt de nieuwbouw tijdens de zomer van 2022 in gebruik en zal van Weelde verhuizen naar Oud-Turnhout. Veel succes en proficiat!